آخرین باری که دوستانتان را دیدید کِی بود و چه حس و حالی داشت؟ با همدیگر دردِ دل کردید یا فقط از بشقاب غذایتان برای نمایش در اینستاگرم عکس گرفتید و قرار شد بعدا در فیسبوک با همدیگر حال و احوال کنید؟
قبول کنید این‌ها سوالات به‌جایی است و چنین شرایطی برای شما هم زیاد اتفاق افتاده. امروزه همه جا حرف از اعتیاد به «اسمارت‌فون‌ها» شنیده می‌شود و حتی اصطلاحاتی مثل نوموفوبیا (Nomophobia) یا ترس از جا گذاشتن و سندروم توهم لرزش موبایل به گوش می‌خورد.
اما بیایید دقیق‌تر به این مساله نگاه کنیم؛ آیا «عادت» به استفاده افراطی از تلفن همراه یک بیماری است و یا این چیزی است آدم‌قدیمی‌ها و دکترها از خودشان درآورده‌اند؟ همان‌هایی که ادعا می‌کنند اینترنت و بازی‌های کامپیوتری هم ممکن است زندگی ما را نابود کند.
از این‌ها گذشته ممکن است با خود بگویید که هر نیم ساعت یک‌بار چک کردن ایمیل و فیسبوک و توییتر و اینستاگرم یا گوگل پلاس و لینکد‌این و ده، بیست شبکه اجتماعی و اپلیکیشن دیگر به جایی برنمی‌خورد و ضرری ندارد.
موجودات لرزشی
به گفته روانشناسی به نام نیکولاس کار که روی تاثیر اینترنت بر مغز انسان مطالعه کرده، «آگاهی» از هرآنچه در پیرامون‌مان اتفاق می‌افتد یکی از غرایض اصلی ماست. زمانی بود که عطش کسب دانش و اگاهی به پیشینیان غارنشین ما کمک کرد تا زنده بمانند. اما امروزه، دانش و اطلاعات همه جا جاری است و عطش آگاهی مثل گذشته نه‌تنها به نفع ما نیست، بلکه زندگی روزمره ما را دچار اختلال می‌کند.
کسب آگاهی و اطلاعات مثل افزایش چربیِ بدن است. زمان‌های قدیم جمع شدن چربی دور کمر به مردم کمک می‌کرد دوران سختی یا گرسنگی را راحت‌تر از سر بگذرانند و شانس بیشتری برای زنده ماندن داشته باشند. اما در دنیای امروز، چربی اضافی قدرت رقابت افراد را پایین می‌آورد (البته داشتن مقداری چربی برای سلامتی لازم است).
وابستگی و عادت به چیزهای مخرب و سبک زندگی غلط مساله‌ای است که انسان از ابتدا با آن دست و پنجه نرم کرده است. وابستگی اغلب شامل نیاز به افزایش مقدار مصرف یک ماده (درپی افزایش مقاومت بدن برابر ماده محرکه)، حس ناراحتی از نبود ماده محرکه و در مجموع تاثیر ویرانگر آن در زندگی است.
اگر ترجیح می‌دهید به‌جای ارتباط با دوستان خود به گشت و گذار در اینترنت مشغول شوید، طبیعتا از سرریز ناگهانی و شدید تعداد دوستانتان نباید تعجب کنید. علاوه بر این عادت چت و اس‌ام‌اس بازی هنگام رانندگی کاملا با یک زندگی عادی و حتی با کل جریان زندگی در تضاد است. افراد وابسته به اسمارت‌فون به خوبی می‌دانند که این اختلال تا چد زندگی فردی و اجتماعی آنها را به‌طور منفی تحت تاثیر قرار می‌دهد.
فرض کنیم این اعتیاد یک اعتیاد برجسته و آشکار است. شاید گمان کنید که کمک گرفتن از مشاور و درمانگر کار مسخره‌ای است و خودتان یک‌جوری قضیه را حل می‌کنید. البته با رعایت چند توصیه کلی می‌توانید تا حد زیادی خود را جمع و جور کنید؛ توصیه‌هایی نظیر اینکه بعد از هر زنگ و پیامی غرق در گوشی نشوید یا دم به دقیقه ایمیل‌ها و پیامک‌ها را چک نکنید.
اما اذعان کنید که با خود می اندیشید این توصیه‌ها فقط به‌درد آدم‌های ضعیف می‌خورد و سست عنصر می‌خورد. لابد به خود می‌گویید جواب آتش را باید با آتش داد، یا به بیان مدرن‌تر «جواب هر لایکی را باید با لایک داد.» اصلا چه چیزی بهتر و هوشمندانه تر از آنکه اعتیاد به اسمارت‌فون را با یک اپلیکیشن موبایلی درمان کرد؟
اپلیکیشن‌های سم‌زدایی
احتمالا برنامه‌نویس‌های موبایلی ایده‌های مشترک زیادی دارند و همزمان با یکدیگر این ایده‌ها را توسعه می‌دهند. به همین خاطر است که در هر دو بازار دانلود اپلیکیشن Play Market و App Store برنامه‌های زیادی برای «سم‌زدایی دیجیتال» به چشم می‌خورد. گسترش چنین اپلیکیشن‌هایی چندان جای تعجب ندارد، چرا که برای بی‌صدا یا خارج از دسترس کردن اسمارت‌فون‌ها راه‌های زیادی وجود دارد.
اما به‌روزترین نسخه از سیستم‌عامل‌های موبایلی امکانات بسیار بیشتری از سایلنت کردن یا حالت پرواز را دراختیار کاربران قرار می‌دهند. برای مثال قرار دادن اسمارت‌فون‌های اندرویدی نسخه 5 یا بالاتر در حالت Priority و یا حالت Do not Disturb در iOS به این معناست که هیچ صدایی از تلفن همراه شما درنمی‌آید، اما در عین حال هیچ زنگ و پیامی هم از چشم‌تان دور نخواهد ماند.
اکثر برنامه‌های تخصصی سم‌زدایی دیجیتال، کارایی کم و بیش یکسانی دارند و خدمات مشابهی را دربرمی‌گیرند. به این چند مثال توجه کنید:
اپلیکیشن BreakFree Cell Phone Addiction، یکی از برنامه‌های معروف سم‌زدایی دیجیتال برای اندروید و iOS، به کاربران توصیه می‌کند که باید با دشمن خود چشم‌توچشم شوند. برنامه‌نویسان این اپلیکیشن که خانم و آقای هندی هستند تاکید زیادی بر اهمیت نظارت بر فعالیت‌های روزمره دارند. این اپلیکیشن مواردی نظیر زمان مکالمه با تلفن همراه، تعداد دفعات باز کردن قفل ورودی گوشی را محاسبه و اپلیکیشن‌هایی که بیشتر وقت شما را می‌گیرد شناسایی می‌کند و با استفاده از چند معیار دیگر «درجه اعتیاد» دیجیتال شما را اندازه‌گیری می‌کند. اپلیکیشن Checky برای اندروید و iOS نیز برنامه جمع‌وجورتری برای سنجش سطح آلودگی دیجیتال شماست.
اما اپلیکیشن اندرویدی Digital Detox گام‌های عملی‌تری برای دور نگه داشتن شما از تلفن همراه انجام می‌دهد. این اپلیکیشن با توجه به دستوری که خودتان به برنامه می‌دهید نور صفحه را کم می‌کند. اما به محضی که برنامه سم‌زدایی Digital Detox فعال شد راه برگشتی ندارید و با یک صفحه تاریک باید روز خود را بگذرانید. البته اگر ترک عادت و تحمل یک گوشی کم‌نور بیش از اندازه دشوار است می‌توانید تنظیمات گوشی را به حالت اولیه برگردانید.
Red Big Stop برنامه اندرویدی دیگری است که پیام‌های جدید در فیسبوک و توییتر را سرخود جواب می‌دهد تا شما را از تلفن همراه دور نگه دارد. اما هر زمان که درد دوری زیادی به شما فشار آورد می‌توانید دکمه قرمز بزرگ داخل اپلیکیشن را فشار دهید تا سم‌زدایی متوقف شود.
با وجود تعداد زیاد برنامه‌های سم‌زدایی دیجیتال، اپلیکیشن چندان شاخصی را نمی‌توان نام برد. در واقع این حوزه از برنامه‌های موبایلی در مرحله آزمون و خطاست و هنوز جای کار دارد، هرچند در میان انبوهی از اپلیکیشن‌ها ترک تلفن همراه می‌توان برنامه اندرویدی Offtime را به‌دلیل راهکارهای کاربردی و متعادل آن توصیه کرد.
قدرت هنر و خلاقیت
گاهی تصمیمات به‌ظاهر پیش‌پاافتاده در مقایسه با کارهای بزرگ و پیچیده بهتر عمل می‌کنند. مالی مک‌لیود (Molly McLeod) یک طراح نرم‌افزاری می‌گوید از حس مهارناپذیری برای چک کردن تلفن همراهش رنج می‌برد. بنابراین تصاویر پس‌زمینه‌ای را با نوشته‌های گوناگون طراحی کرد که به او یادآور می‌شد گوشی‌اش را زمین بگذارد. برای مثال، او روی یکی از این تصاویر نوشت: «به گوشی نگاه نکن، دور و برت رو نگاه کن!»
جالب آنکه که این ایده ساده حسابی جواب داد و کاربران برای تکرار تجربه موفق مالی می‌توانند تصاویر پس‌زمینه او را از این لینک دانلود کنند.
جایگزین کنید
همیشه راه‌های گوناگونی برای رسیدن به خواسته‌ها وجود دارد. مثلا می‌توانیم اسمارت‌فون خود را با وجود تمام سختی‌هایش از قصد در خانه جا بگذاریم و به جای آن از یک گوشی معمولی استفاده کنیم که فقط می‌توان با آن تماس صوتی داشت. چنین دستگاهی نه صفحه بزرگی دارد که با انگشتان خود روی آن مانور بدهید و نه می‌توان با آن ایمیل زد یا چت کرد. به این ترتیب از خیره شدن به یک گوشی کم عقل و شعور دیر یا زود خسته می‌شوید و تلفن‌بازی را کنار می‌گذارید.
شرکتی به نام Light Phone این ایده را بهینه کرده است. این شرکت به کمک اپلیکیشن ویژه خود تماس‌ها را به‌صورت انتخابی از اسمارت‌فون به گوشی مخصوصی که خود آن طراحی کرده تغییر مسیر می‌دهد. گوشی این شرکت ابعادی شبیه به یک کارت اعتباری دارد و فقط می‌توان با آن زنگ زد و زنگ جواب داد.
برنامه‌نویسان Light Phone می‌گویند: «به جای پیام دادن به مردم، با آنها حرف بزنید و صدایشان را بشنوید. به‌جای عکس گرفتن با لنز دوربین تلفن همراه، با لنز چشم‌های خود دنیای اطراف را تماشا کنید.» این گزینه به درد کسانی می‌خورد که در تصمیم خود برای سم‌زدایی مصمم هستند، اما نمی‌توانند تمام روز از موبایل خود دور باشند. البته Light Phone هنوز یک پروژه آزمایشی است و قرار است ماه مه سال میلادی آیندی وارد بازار شود.
NoPhone یک گزینه جایگزین برای دوری از تلفن هوشمند است. کاربران در ازای 12 دلار یک تکه پلاستیک خریداری می‌کنند که فقط «شبیه» اسمارت‌فون است تا مثل سیگار برقی که فقط حس سیگار کشیدن را القا می‌کند، گمان کنند یک گوشی هوشمند دست‌شان گرفته‌اند. البته برای داشتن یک شبه‌گوشی حتما لازم نیست دست به جیب شوید و می‌توانید همیشه چیزهای بهتری مثل کتاب یا روزنامه دست‌تان بگیرید.
همان‌طور که دیدید راه‌های زیادی برای سم‌زدایی دیجیتال وجود دارد، اما پیش از هرچیز برای کاهش وابستگی به تلفن همراه باید عزم و اراده داشته باشید و امیدواریم سم‌زدایی موفقیت آمیزی را تجربه کنید.
منبع: کسپرسکی آنلاین
* کسپرسکی اسم یکی از بزرگترین شرکتهای امنیتی و سازنده آنتی ویروس است که برخی از کاربران اشتباهاً این شرکت و محصولات آنتی ویروس آن را با عناوینی نظیر کسپرسکای،کاسپرسکی، کسپراسکی، کسپراسکای، و یا کاسپراسکای نیز می‌شناسد. همچنین لازم به ذکر است مدیرعامل این شرکت نیز یوجین کسپرسکي نام دارد.